Wat is een fossiel?

Fossielen zijn versteende resten van dieren of planten. Dit kan een afdruk zijn zoals een soort stempel in een steen. Een tweede manier waarop fossielen kunnen ontstaan is dat het versteent. Bij een bot krijg je dan een fossiel dat precies dezelfde vorm heeft als het bot zoals het ooit was.

Hoe ontstaat een fossiel?

De meeste dode dieren en planten worden nooit een fossiel. Dat komt omdat de resten van dieren of planten meestal al vergaan zijn voordat ze worden bedekt. Alleen als de resten snel bedolven worden onder zand, modder, of klei kunnen ze fossiel worden. Meestal worden ook alleen de harde delen (zoals botten van dieren) fossiel. Dit komt omdat de zachte delen meestal wegrotten. Dan kan het fossiel dan langzaam gaan verstenen. Door afslijting door de wind, en rivieren kan het fossiel na lange tijd weer aan de oppervlakte komen. Dit kan miljoenen jaren duren! Dan kunnen mensen het versteende fossiel vinden.

Er zijn al heel veel verschillende soorten fossielen gevonden. Sommige dieren waarvan we fossielen vinden zijn al lang uitgestorven. Bijvoorbeeld de dinosauriërs. Door de vele fossielen die gevonden zijn weten we al veel van hoe de aarde er in het verre verleden uitzag.

Hier zie je hoe een Ammoniet fossiel wordt. Als de Ammoniet dood gaat, zinkt hij naar de bodem van de zee. Daarna wordt hij bedekt door verschillende aardlagen. De lagen ontstaan doordat zand of klei of kalk naar de bodem van de zee zakt. Na miljoenen jaren komt het fossiel weer boven de grond. Dit komt onder andere door de werking van vulkanen. Daardoor komen er soms barsten in de aarde en kunnen grote stukken steen weer boven de grond komen. Dan kan de Ammoniet worden gevonden.

Hoe oud is een fossiel?

Fossielen zijn meestal héél oud. De jongste fossielen (zoals bijvoorbeeld uit de ijstijd) zijn al gauw 10.000 jaar oud. Sommige hele oude fossielen zijn wel 550 miljoen jaar oud. Dat is 550.000.000 jaar! In die tijd waren er alleen nog maar kleine diertjes zoals wormen.
De eerste mensen leefden ongeveer 4 miljoen jaar (4.000.000) geleden. In vergelijking met de oudste fossielen is dit dus nog niet zo lang.

Verschillende soorten fossielen

Ammoniet

Ammonieten zijn een soort opgerolde schelpen. In deze schelp leefde een soort inktvis die in de zee leefde. Ze zijn 65 miljoen (65.000.000) jaar geleden uitgestorven, tegelijk met de dinosauriërs. De inktvis zelf wordt nooit als fossiel gevonden. Alleen de schelp wordt gevonden.
 

Haaientanden

Haaien wisselen heel vaak van tanden. Er groeien steeds weer nieuwe tanden in een haaienbek. Daardoor worden er ook veel fossiele haaientanden gevonden. Een haai verliest in zijn leven tot wel 10.000 tanden. Sommige haaientanden zijn heel klein (1 centimeter). De grootste haaientanden kunnen wel 12 centimeter groot zijn!

Trilobiet

Trilobieten zijn een soort 'zee-pissebedden' en leefden vlakbij, op en in de zeebodem. Net als een pissebed rolden ze zich op als ze werden aangevallen. Ze hadden net als krab-achtigen een hard pantser wat we nu vaak als fossiel terugvinden. Verder waren het de eerste dieren met goed ontwikkelde ogen.

Trilobieten zijn gewilde fossielen. Ze worden in grote aantallen in Marokko, Tsjechië en de Verenigde Staten gevonden. De grootst gevonden trilobiet is 72 centimeter. Tenslotte stierven deze zeedieren 250 miljoen jaar geleden uit, ver voor de dinosauriers. Een ver familielid van de trilobieten dat nu nog leeft is de degenkrab.
 

Belemniet

Belemnieten zien eruit als een soort pijl. Het is het inwendige skelet van een soort inktvis. Voor wie meer wil weten over belemnieten, hebben we een leuk artikel door Ruben (Mega Shark): Ga naar het artikel!

Zelf fossielen maken!

Je kunt zelf fossielen namaken met gips of klei. (Het gips is te koop bij bouwmarkten.) Dat is leuk voor in de klas op school!
Als je gips met water mengt, krijg je een soort pasta. Doe het dan in een bakje. In het gips kun je bijvoorbeeld met een schelp of met een boomblad een afdruk maken. Als het gips is opgedroogd heb je je eigen fossiel gemaakt!
Je kunt ook klei gebruiken om afdrukken te maken.

Fossielenkoekjes maken!

Als je honger hebt kan je beter trilobietenkoekjes te maken in plaats van gipsfossielen:

Recept:
    100 gram boter
    75 gram suiker
    1 ei
    1 zakje vanillesuiker
    200 gram zelfrijzend bakmeel
    snufje zout
    rozijnen
    100 gr chocolade
    1 eetlepel room

Maak het deeg van alle ingrediënten behalve rozijnen, chocolade en room. Vorm hiervan trilobieten naar eigen fantasie met behulp van een vork of andere attributen. Bak ze 15 minuten op 180 graden en laat ze afkoelen. Smelt de chocolade met de room en doop de trilobieten hier met hun kop in. Je kunt rozijnen als ogen gebruiken.

(met dank aan www.hermie-en-fam.blogspot.com voor het recept)