In zo'n ladenkast kan je heel veel fossielen kwijt.

Een thematische collectie

Wanneer het verzamelen van fossielen wordt aangevat, is er vaak nog geen specifieke focus van de verzamelaar op een bepaalde periode of taxonomische groep. Uitzondering hierop zijn verzamelaars die beginnen met zelf te verzamelen vanuit één specifieke locatie, doorgaans in de nabije omgeving. Na verloop van tijd echter, gaan de meeste verzamelaars zich specialiseren, hetzij horizontaal (vb. alle fossielen uit het bovenkrijt, of enkel fossielen uit één specifieke ontsluiting), hetzij verticaal (focus op een taxonomische groep, vb. op haaientanden of ammonieten), of zelfs beide (vb. trilobieten uit het ordovicium). Men gaat met andere woorden thematisch specialiseren. Ook andere specialisaties zijn denkbaar, vb. een collectie rond pathologieën, of rond sporenfossielen. 

In ieder geval is specialiseren vrijwel steeds een voorwaarde om een serieuze collectie te kunnen opbouwen, en zeker een conditio sine qua non om op een voldoende hoog kennisniveau te geraken om zelf wetenschappelijke bijdragen te leveren. Het is onhaalbaar om uit elke periode en van elke denkbare taxonomische groep een complete collectie op te bouwen. Dus ook als je interesses breed liggen, kan je best naast een brede algemene collectie, op een gegeven moment een thematisch focus kiezen en daar dieper op ingaan. 

Opbergen

Bij het opbergen van de fossielen is het van belang goed te letten op de omstandigheden waaronder ze worden opgeborgen. Je wilt natuurlijk dat over 10 jaar je fossielen ook nog in perfecte conditie zijn. Licht, temperatuursschommelingen en vocht moet je onder controle houden. Fossielen blijven dus het beste bewaard in een omgeving die niet vochtig is, liefst een constante temperatuur heeft, en stofvrij is, en liefst afgeschermd van (zon)licht. 

Schuifladen en vouwdoosjes zijn ideaal om fossielen op een systematische manier op te bergen.

Het opbergsysteem moeten ruimte bieden voor een zekere systematiek, je moet je opbergsysteem kunnen voorzien van labels: Stevige ladenkastjes of stapelbare dozen zijn ideaal. Hou rekening met het gewicht dat het systeem moet kunnen dragen. Je kan werken met opbergkasten met leggers die een behoorlijk gewicht aankunnen. Ook binnen elke individuele schuif of doos moet je systematiek inbrengen. Hiervoor zijn vouwdoosjes, micromounts en dergelijke erg handig. Let erop dat je doosjes van zuurvrij karton of een ander duurzaam materiaal zijn gemaakt, anders zullen ze na verloop van tijd uit elkaar vallen. Voorzie elke schuiflade of doos individueel van een unieke code. 

Een slim systeem van vouwdoosjes laat toe elke lade naar behoefte in te delen.

Elk fossiel wordt best opgeslagen in een individueel vakje of doosje en voorzien van een registratienummer. Dit nummer wordt bij voorkeur op het fossiel aangebracht, en eventueel ook op het doosje.  Dit registratienummer voorziet de koppeling van het fossiel met de informatie die in de database van de collectie is opgeslagen.

TIP: Kies voor afmetingen die een veelvoud zijn van elkaar zodat je de doosjes naast elkaar kan puzzelen en controleer op voorhand of ze in je schuifladen passen.

Kies voor doosjes waarvan de afmetingen een veelvoud zijn van elkaar.

Als je ruimte ervoor hebt is het natuurlijk erg leuk om een aantal mooie zelfgevonden fossielen tentoon te stellen in een vitrine. Wel even opletten dat de vitrine echt stofvrij is. Verlichting in je vitrine kan een heel mooi effect geven. Zorg wel dat de vindplaatsgegevens bij het fossiel niet verloren gaan bij het tentoonstellen. Je kunt bijvoorbeeld het registratienummer aan de onderkant aanbrengen.

Registratie

Enkel voor heel kleine collecties volstaat het misschien nog om bij elk fossiel een briefje te leggen met de gegevens. Maar zelfs bij heel kleine collecties zal dit onvermijdelijk tot informatieverlies leiden. Eén ding staat vast: vertrouw niet -nooit- op je geheugen ('dat onthoud ik wel'). Wat je nodig hebt is een goede workflow om de informatie die je op het terrein ziet, correct te registreren, en om deze informatie correct thuis te krijgen, en uiteindelijk in de database, zonder dat de koppeling met fossiel zelf verloren gaat. 

Deze workflow kan er zo uitzien:

1. In het veld: zie infopagina 'zelf zoeken', onder 'registreer'. 

2. Thuis: voorzie een tijdelijke stockering voor de fossielen, in afwachting van preparatie, conservering en determinatie. Hier kan je werken met hetzelfde referentiesysteem als in het veld. Bewaar alle gegevens samen met de fossielen. 

3. In de collectie: Eenmaal het stuk klaar is om in de collectie te worden opgenomen (i.e. geprepareerd, geconserveerd en gedetermineerd):

• Voorzien het stuk van een definitief registratienummer.
• Fotografeer het stuk.
• Maak onder hetzelfde registratienummer een record aan in je databank en geef alle informatie in. 
• Geef het stuk een definiteve plaats in de collectie en registreer deze plaats ook in de database (aan de hand van de unieke code van de schuif of doos). 

Hoe je het fossiel voorziet van een nummer is belangrijk. Ook hierbij is het van belang op de duurzaamheid van gebruikte materialen te letten. Na verloop van tijd zal papier uit elkaar kunnen vallen en teksten kunnen verbleken en stickertjes zullen eraf vallen. Als je pennen of inkt gebruikt die aan "archief eisen" voldoen zal alles een stuk langer meegaan. 

 Hier is het registratienummer rechtstreeks op het fossiel aangebracht.

De methode om het nummer op een streepje correctievloeistof aan te brengen werd vroeger nog wel toegepast. De witte laag zal na verloop van tijd echter bros worden en uit elkaar vallen, deze techniek kunnen we niet aanbevelen. De methode die musea veel gebruiken is het fossiel te voorzien een dun streepje blanke (niet vergelende) lak. Vervolgens wordt met een niet verblekende stift het nummer op de lak geschreven. Het nummer wordt daarna afgedekt met een tweede laagje lak. Dit werkt prima.

Een simpele kaartenbak of lijst is een bruikbare manier om je fossielen in bij te houden, maar een database in de computer biedt grote voordelen. Je kunt in dergelijke systemen veel flexibeler de fossielen doorzoeken, foto's toevoegen, koppelingen maken naar kaarten (mbv coördinaten), geautomatiseerd etiketten afdrukken, en dergelijke meer. Er zijn verschillende databases voor de registratie van een fossielenverzameling verkrijgbaar. Sommige van deze systemen kunnen je veel tijd besparen. Zorg steeds voor een goede backup. 

De volgende gegevens zouden in ieder geval geregistreerd moeten worden. Een fossiel zonder deze gegevens is voor de wetenschap en de meeste verzamelaars bijna waardeloos.

• Uniek nummer
• Wetenschappelijke naam (Zie ook Wetenschappelijke naamgeving)
• Datum wanneer het fossiel is gevonden
• Exacte vindplaats (Land, plaats, formatie, laag, coördinaten etc.)
• Details over preparatie en conservering

Verder kun je je registratiesysteem natuurlijk uitbreiden met extra gegevens zoals:

• Taxonomische indeling (Phylum, Klasse, Orde, Familie: Zie ook Wetenschappelijke naamgeving)
• Tijdperk & Formatie
• Opmerkingen
• Nummer van kast, lade waar het fossiel is opgeborgen
• Foto's van het fossiel

Verzameling bij overlijden

Het komt helaas nog al te vaak voor dat mooie en/of omvangrijke verzamelingen waar de verzamelaar erg veel tijd in heeft gestoken bij het afval terecht komen, verkommeren in een bergruimte, of verspreid geraken. Het is belangrijk dat je als verzamelaar zelf tijdens het leven bepaald wat er bij overlijden met de verzameling moet gebeuren. Wellicht wil je de verzameling overdoen aan een familielid of andere verzamelaar die met de verzameling verder kan gaan? Mogelijk zijn er stukken die een wetenschappelijk belang kunnen hebben? Bij een omvangrijke of waardevolle verzameling is het verstandig dit ook in een testament vast te leggen.

Verzamelaars: leg vast en bespreek met je omgeving wat er later met je verzameling moet gebeuren.

>> Lees hier verder voor meer informatie