Bij Spaarnwoude zijn in het landschap nog heel goed oude strandwallen te herkennen. Deze strandwallen stammen uit de periode tussen 5000 en 2000 jaar geleden. Door een vertraging in de zeespiegelstijging kon de kust zich in deze periode verder uitbouwen naar het westen. Er ontstonden in Noord- en Zuid Holland een serie parallelle strandwallen. Veel strandwallen zijn inmiddels afgegraven of geheel bebouwd waardoor ze niet mee herkenbaar zijn in het landschap. Bij Spaarnwoude zijn ze echter nog erg goed zichtbaar. De strandwal van Spaarnwoude is zo'n 5000 jaar oud.
Door de vorming van de strandwallen werd het binnenland steeds meer afgesloten van de zee en werd er veen gevormd. Afgewisseld met zeeklei tijdens perioden van grotere invloed van de zee. De veengebieden in west Nederland zijn op deze manier ontstaan.
Spaarnwoude (Stompetoren) ligt op de strandwal het meest landinwaarts. Haarlem ligt op de volgende strandwal, en Santpoort op de daaropvolgende. Op veel strandwallen zijn bij opgravingen sporen van prehistorische bewoning aangetroffen. Dit was vanwege de hoge ligging een prima plek om te wonen.
